Platón: A Xustiza no Estado Ideal
O fragmento pertence á República, unha das obras máis importantes de Platón, onde o filósofo intenta explicar como se pode construír un Estado Ideal. Esta obra é considerada a primeira utopía política da historia.
Platón naceu en Atenas nunha familia aristocrática e desde novo recibiu unha boa educación. Coñeceu a Sócrates con vinte anos, quen influíu profundamente no seu pensamento. A súa morte levouno a reflexionar sobre a xustiza e a crear unha teoría política baseada no coñecemento verdadeiro. Fundou a Academia para formar bos gobernantes.
A súa obra está escrita en forma de diálogo e emprega unha linguaxe sinxela con exemplos míticos para explicar as súas ideas. As súas obras divídense en catro períodos: socrático, transición, madurez e vellez. A República pertence ao período de madurez.
Teoría Política e Xustiza
Neste fragmento, Platón explica a súa teoría política, onde a xustiza é a virtude fundamental tanto no Estado como no individuo. A través do diálogo, defínese como a virtude pola cal cada persoa realiza a súa función sen entrometerse noutras. Relaciónase a xustiza individual coa estatal, ambas baseadas na moderación, valentía e sabedoría.
Dualismo e a Alma
Platón sostén que a ética busca a felicidade individual e a política, a colectiva, sendo inseparables. Esta concepción baséase no dualismo ontolóxico e epistemolóxico, no que o ser humano está formado por corpo e alma. A alma ten tres partes, como se explica no mito do carro alado: racional (auriga), irascible (cabalo obediente) e concupiscible (cabalo rebelde).
Cada parte da alma ten asociada unha virtude: sabedoría para a racional, valentía para a irascible e moderación para a concupiscible. A xustiza aparece cando hai equilibrio entre todas elas, é dicir, cando cada parte cumpre a súa función.
A Xustiza no Estado Ideal
Do mesmo xeito, no Estado ideal tamén debe existir esa orde. A cidade será xusta cando cada clase social cumpra co seu papel. Así, hai tres clases: os gobernantes (alma racional, prudencia), os guerreiros (alma irascible, valentía) e os produtores (alma concupiscible, temperanza).
En conclusión, Platón rexeita a democracia ateniense influído polo xuízo a Sócrates, e propón un modelo utópico onde os gobernantes sexan filósofos. Para el, só os filósofos, que coñecen as Ideas e son sabios, están capacitados para gobernar con xustiza.
Karl Marx: A Alienación no Capitalismo
Karl Marx foi un filósofo do século XIX. Neste tempo pasaron moitas cousas importantes: chegou a Revolución Industrial, o capitalismo empezou a expandirse, apareceu o proletariado (os traballadores pobres) e comezaron os movementos obreiros e as revolucións sociais. Na filosofía, destacaba o idealismo alemán, sobre todo Hegel, que foi moi influente. Tamén existía a esquerda hegeliana, un grupo que criticaba a relixión, a política e falaba da loita de clases, aínda que dun xeito indirecto.
Contexto Histórico e Influencias
Marx colleu algúns conceptos de Hegel, como ideoloxía e alienación. Para Marx, a alienación é cando o traballo que fai unha persoa xa non parece seu, coma se lle fora alleo. É dicir, traballa pero o que fai non lle pertence nin o controla. Isto fai que o ser humano se sinta desconectado de si mesmo. Marx dicía que os humanos somos «seres xenéricos», o que quere dicir que somos sociais, que vivimos en grupo e traballamos para cubrir necesidades e mellorar como persoas e como sociedade.
O Concepto de Alienación
O traballo é a forma principal coa que mostramos quen somos. Hai dous tipos: o traballo bo, que é cando alguén traballa para si mesmo (non asalariado), e o malo, que é cando alguén traballa a cambio dun salario (asalariado) e o que produce xa non lle pertence. Iso pasa no capitalismo, polo que Marx dicía que estamos alienados nesta sociedade.
Tipos de Alienación
A alienación ten 4 partes:
- Alienación co produto: o traballador non é dono do que fai, iso é do xefe ou capitalista.
- Alienación coa actividade: o traballador non decide como facer o seu traballo, só obedece ordes, e o que fai parécelle aburrido e sen sentido.
- Alienación coa natureza: Marx pensaba que o ser humano traballa de forma libre e creativa, pero o capitalismo fai que o traballo sexa forzado e deshumanizador.
- Alienación con outras persoas: no canto de axudarse uns a outros, no capitalismo a xente compite entre si.
John Locke: Principios contra a Corrupción
John Locke foi un filósofo fundamental para o pensamento político moderno, especialmente coas súas ideas sobre o goberno limitado e os dereitos naturais. Os seus principios son esenciais para entender as bases da democracia liberal e serven como contrapunto á corrupción.
Principios de Locke contra a Corrupción
- O poder político debe ser limitado e controlado
Locke sostenía que el poder del gobierno no debe ser absoluto. Cuando los gobernantes abusan de su poder, pierden su legitimidad. En ese caso, el pueblo tiene derecho a resistirlos o incluso reemplazarlos. Esta idea va en contra de cualquier forma de corrupción política.
- A lei debe estar por riba de todos, incluso do gobernante
Para Locke, nadie está por encima de la ley. Esto implica que todos, incluso los líderes, deben rendir cuentas por sus actos. Este principio es esencial para prevenir la corrupción y promover la transparencia y la justicia.
- O goberno existe para protexer a vida, a liberdade e a propiedade
Según Locke, el fin del gobierno es salvaguardar los derechos naturales de las personas. Si un gobierno actúa en contra de estos derechos, por ejemplo, utilizando el poder para enriquecerse o reprimir, se vuelve corrupto y pierde su razón de ser.
- Dereito á revolución
Cuando un gobierno se vuelve corrupto o tiránico, Locke afirmaba que los ciudadanos tienen el derecho —incluso el deber— de derrocarlo. Cambiar un gobierno corrupto por uno justo es un acto legítimo para restaurar la libertad y el orden.